Windturbines zijn een belangrijk onderdeel geworden van de energietransitie. Toch brengen ze ook nadelen met zich mee voor omwonenden. Een veelgenoemd fenomeen is slagschaduw. Dit artikel legt uit wat slagschaduw is, wat het doet met de gezondheid van mensen en wat er bedoeld wordt met cumulatieve slagschaduw.
Wat is slagschaduw?
Slagschaduw ontstaat wanneer de zon schijnt en de ronddraaiende wieken van een windturbine schaduw werpen op de omgeving. Omdat de wieken bewegen, veroorzaakt dit een flikkerend, repeterend schaduwpatroon op bijvoorbeeld huizen of tuinen. Vooral in de ochtend of namiddag — wanneer de zon laag staat — kan deze flikkering storend lang aanhouden.
De hoeveelheid slagschaduw die iemand ervaart, hangt af van:
- De stand van de zon
- De afstand tot de turbine
- De hoogte en plaatsing van de windturbine
- De grootte van de rotorbladen
Gezondheidsklachten door slagschaduw
Voor sommige mensen kan de herhaaldelijk bewegende slagschaduw zeer hinderlijk zijn. Volgens onderzoeken kan dit leiden tot:
- Irritatie en concentratieproblemen
- Hoofdpijn of migraine
- Verstoorde slaap (vooral als slagschaduw binnendringt in de woning)
- Stressklachten en onrust
Hoewel de mate van hinder subjectief is, heeft het RIVM in meerdere publicaties erkend dat slagschaduw bijdraagt aan het ervaren van overlast. In ernstige gevallen kan dit leiden tot een afname van het algemene welzijn.
Wat is cumulatieve slagschaduw?
Cumulatieve slagschaduw betekent dat meerdere windturbines tegelijk slagschaduw werpen op dezelfde plek. Dit gebeurt bijvoorbeeld in windparken waar woningen binnen het bereik van verschillende turbines liggen. De optelsom van slagschaduw uit meerdere bronnen kan de duur en intensiteit van de overlast flink vergroten.
In Nederland geldt volgens het Activiteitenbesluit milieubeheer dat woningen maximaal 6 uur per jaar werkelijke slagschaduw mogen ondervinden van een windturbine. Dit is gebaseerd op een berekende norm van 17 uur per jaar, waarbij met software wordt voorspeld wanneer slagschaduw kan optreden. Moderne systemen kunnen turbines tijdelijk uitschakelen om deze norm niet te overschrijden.
Bewonersplatform
Slagschaduw is een relatief onbekend, maar potentieel belastend aspect van windturbines voor omwonenden. Vooral bij meerdere turbines kan cumulatieve slagschaduw tot aanhoudende hinder leiden. De overlast kan een negatieve invloed hebben op het dagelijks leven en het welzijn van mensen. Het is daarom essentieel dat bij de plaatsing van windturbines goed gekeken wordt naar afstand, slagschaduwzones en mogelijkheden tot het minimaliseren van hinder via stilstandvoorzieningen.
Andere artikelen
Windturbines: De impact van steeds hogere windturbines op de gezondheid
Windturbines: risico’s voor vogels, vleermuizen en insectenpopulaties, en chemische vervuiling van grond en grondwater.
Windturbines: Schadelijke gevolgen van Bisfenol A